Is sepsis zo gevaarlijk?

Sepsis is een reactie van het lichaam op een zich ontwikkelende infectie. Tegenwoordig wordt het gedefinieerd als een syndroom van systemische ontstekingsreactie veroorzaakt door een infectie. Tegenwoordig is het niet noodzakelijk om de aanwezigheid van micro-organismen in het bloed te bevestigen om sepsis te diagnosticeren, hoewel in de meeste gevallen micro-organismen zich verspreiden vanuit de bron van de infectie via de bloedbaan. De meest voorkomende oorzaak van sepsis is longontsteking en infecties van de urinewegen, maar bij mensen met een aanleg kan elke andere infectie sepsis veroorzaken. Vanuit microbiologisch oogpunt kan elke microbe de oorzaak zijn van sepsis, maar parasieten, virussen en atypische bacteriën zijn relatief zeldzaam.

Het type micro-organisme dat de infectie veroorzaakt, is vaak gerelateerd aan het risicofactor en de plaats van de infectie. Bijvoorbeeld, de oorzaken van bloedinfectie door Staphylococcus aureus zijn etterende laesies op de huid en zachte weefsels, longontsteking en katheters geplaatst in bloedvaten. Bloedinfecties door enterokokken komen voort uit urineweginfecties, darm- en buikholte-infecties, terwijl pneumokokken-sepsis meestal voortkomt uit longontstekingen. Meningokokkeninfecties van de hersenen en het ruggenmerg worden bij kinderen vaak geassocieerd met een systemische infectie met dezelfde oorzaak. Infecties van de buikholte, longontsteking en urinewegen zijn meestal het startpunt van gegeneraliseerde infecties.

Praktisch alle bekende bacteriën kunnen sepsis veroorzaken. Vaak kan een zogenaamde primaire infectiehaard het startpunt zijn. Dit kan bijvoorbeeld een galblaasontsteking, een urineweginfectie, een huidabces, of bijvoorbeeld een navelinfectie bij een pasgeborene zijn, waarbij bacteriën via het bloed naar verre organen of weefsels van de mens worden overgebracht, en zo het ontstekingsproces verspreiden. De bacterie die het meest wordt geassocieerd met fulminante vormen van ernstige sepsis is de meningokok (Neisseria meningitidis). Sepsis die gepaard gaat met falen van ten minste twee organen of systemen (MOF, MODS) wordt ernstige sepsis genoemd. Op het moment dat er zich circulatoire insufficiëntie ontwikkelt die niet reageert op standaard behandeling, spreken we van septische shock.

Het wordt momenteel beschouwd dat de primaire factor die sepsis initieert, bacteriële endotoxine is. Dit wordt vrijgegeven wanneer de bacteriële cel wordt vernietigd, hetzij door natuurlijke immuunmechanismen, hetzij door chemotherapie. Vrijgekomen endotoxine wordt in het bloedplasma gebonden door specifieke bindende eiwitten, waardoor een stabiel complex ontstaat. Deze complexen worden herkend door immuuncellen via een specifieke membraanreceptor. Het binden van het complex aan de receptor veroorzaakt een reactie waarbij cytokinen worden vrijgegeven. Deze cytokinen, of eigenlijk de reactie van organen en weefsels daarop, zijn verantwoordelijk voor het klinische beeld van sepsis. Als een ontstekingsreactie met een hoge intensiteit is sepsis de oorzaak van beschadiging en disfunctie van lichaamscellen, wat secundair kan leiden tot een multiorgaanfalen. Ongeacht de initiatiefnemer van de symptomen van sepsis is de werking van pro-inflammatoire cytokinen.

Het klinische beeld van sepsis hangt af van de mate van voortgang van het hele proces. In het beginstadium zijn dit symptomen van een systemische ontstekingsreactie (verhoogde hartslag, versnelde ademhaling, lichaamstemperatuur boven of onder normaal, aantal witte bloedcellen boven of onder normaal). Daarnaast kunnen er ook symptomen zijn van een specifieke infectie, zoals longontsteking. Bij gebrek aan of onvoldoende behandeling kunnen er symptomen optreden van falen van specifieke organen en systemen.

In de ontwikkeling van deze stoornissen werkt het mechanisme van een vicieuze cirkel, waarbij de verstoring van het functioneren van het ene systeem wordt verergerd door disfunctie van het andere systeem, dat zelf onderhevig is aan de nadelige invloeden van het eerste (positieve terugkoppeling). In werkelijkheid is dit een veelvoudig mechanisme en de optredende veranderingen zijn verbonden door een complex netwerk van relaties. Het resultaat is meestal het syndroom van meervoudig orgaanfalen, vaak leidend tot fatale gevolgen. De basis en noodzakelijke voorwaarde voor een effectieve behandeling van sepsis is de eliminatie van de infectiebron. Alle andere stoornissen worden symptomatisch behandeld.

Sepsis is een wereldwijd gezondheidsprobleem, en hoewel exacte epidemiologische gegevens kunnen verschillen afhankelijk van de regio en bron, is sepsis een veelvoorkomend probleem. Er wordt geschat dat er wereldwijd veel gevallen van sepsis per jaar voorkomen.

Volgens organisaties zoals de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) en de Global Sepsis Alliance (GSA) is sepsis een van de belangrijkste doodsoorzaken wereldwijd. Naar schatting worden miljoenen mensen elk jaar getroffen door sepsis en leidt dit tot honderdduizenden sterfgevallen.

Een van de problemen bij het bepalen van het exacte aantal gevallen van sepsis is dat de definitie van sepsis en de diagnostische criteria kunnen verschillen afhankelijk van de organisatie en landen. Bovendien worden niet alle patiënten met sepsis opgenomen in het ziekenhuis, en sommige gevallen kunnen onopgemerkt blijven of verkeerd worden gediagnosticeerd.

Het is belangrijk om te begrijpen dat sepsis een ernstige aandoening is en bij mensen van verschillende leeftijden en gezondheidstoestanden kan voorkomen. Naarmate de diagnostiek en bewustwording van sepsis verbeteren, kan het aantal gevallen dat wordt herkend en behandeld toenemen. Echter, sepsis blijft een uitdaging in de gezondheidszorg over de hele wereld en vereist verder onderzoek en actie om de herkenning en behandeling ervan te verbeteren.